In de aanloop naar Moi Forum! Dag van de Grunneger toal op zaterdag 21 maart starten we met een nieuwe rubriek: Moi Grunnegers!. Tweewekelijks plaatsen we op de dinsdag een artikel op de site waarin een Groninger en zijn Gronings centraal staat: in woord en beeld geportretteerd. Bekende en onbekende Groningers, waarvan eenieder op zijn of haar eigen manier in verbinding staat met het Gronings; sprekend, zingend, schrijvend, voelend of anders. Deze week staat centraal: zangeres Marlene Bakker.
Op haar 18e studeerde ze aan de Rockacademie in Tilburg. Acht jaar geleden kwam ze terug naar Groningen en twee jaar geleden kwam haar eerste succesvolle Groningstalige album uit: Raif. Marlene Bakker (Niezijl, 1984), zangeres en songwriter, is een bijzondere verschijning binnen de streektaalmuziek in Groningen en daarbuiten. Een gesprek met Marlene over zingen in het Gronings.
Tijdens haar studietijd in Brabant schreef Marlene Bakker in eerste instantie haar songteksten in het Engels. Door heimwee naar het noorden en bewustwording van haar eigen Groningse roots begon Marlene haar liedjes steeds meer in het Gronings te schrijven. Terug in Groningen viel er een last van haar schouders. ‘Ik was weer terug op mijn plek, terug op eigen grond. In Brabant kon ik niet goed aarden en ik miste het gevoel van onder soortgenoten zijn; een veilig gevoel.’ Sinds die tijd woont Marlene in de stad, een fijne plek met volgens haar een groot no-nonsens karakter. ‘Er gebeurt veel in deze creatieve en eigenzinnige stad. Groningers zijn authentiek in wat hen drijft en ze weten hun plek historisch op waarde te schatten.’
Een warme deken
Marlene is opgegroeid in de Groningse buurtschap Smeerling, gelegen in Westerwolde. Haar ouders spraken Gronings, maar thuis was de streektaal niet een onderdeel van de opvoeding. Tijdens haar studietijd in Tilburg werd Marlene zich erg bewust van de rol van de streektaal in haar kinder- en jeugdjaren. ‘De toal voelt voor mij als een warme deken. De familie sprak Gronings, de buren. Dit wekt een gevoel van veiligheid op bij me.’ Het Gronings biedt ook troost vindt Marlene. ‘Wanneer Groningers bijvoorbeeld boos worden of emotioneel dan gaan ze automatisch over in het Gronings. ‘Een woord als ‘schatje’ voelt anders dan laiverd. En een uitspraak als hai, hai bijvoorbeeld heeft ook een hele andere lading dan in het Nederlands.’
Herinneren en behouden
Marlene’s muziek raakt het publiek vaak op een bijzondere manier. ‘Mijn publiek luistert vaak heel aandachtig naar mijn teksten en mensen reageren na een optreden vaak vanuit een gevoel van herkenning. Het roept herinnering en emotie op en door in de streektaal te zingen draag ik iets extra bij, namelijk het behouden van het Gronings.’
Ook buiten Groningen reageren luisteraars en bezoekers van Marlene’s optreden vaak opvallend: ‘Na een optreden in Brabant vertelde een bezoeker mij dat het Gronings voor hem klinkt als een haast mythische, Keltische taal. Gronings valt ook onder het Nedersaksisch, dus dat is logisch te verklaren. Het Gronings voelt ook als een taal die teruggaat naar een soort oertijd.’
Laiverd
Marlene kent meerdere uitdrukkingen in het Gronings die ze mooi vindt, bijvoorbeeld t Begroot mie of Oet tied kommen, wat je letterlijk kunt vertalen als ‘Uit de tijd gaan’. Het heeft iets poëtisch. Een favoriet Gronings woord van Marlene is Laiverd. Het Gronings is volgens haar een heel geconcentreerde taal. Je hebt minder woorden nodig om iets uit te leggen dan in het Engels. In het nummer Raif (gereedschap) zingt Marlene `n Toal as raif klinkt mie vremd en bekend’. Marlene legt uit: ‘Het Gronings was mij in het begin vreemd en er was een soort afstand naar de taal. Maar omdat ik het me via de muziek helemaal eigen heb gemaakt is het Gronings me nu vertrouwd. In Raif bedank ik het publiek, het is heel fijn dat zij naar mij luisteren en met mij mee willen groeien.’
Toukomst
Voor de toekomst is het volgens Marlene heel belangrijk om je te realiseren dat (streek)taal op verschillende manieren te gebruiken is. Er is bovendien niet één soort Gronings. Ook het Gronings van zogenaamde nieuwe sprekers is interessant; zij hebben ook een verhaal en een verbintenis met de taal. Marlene’s boodschap hierin is: ‘Omarm alle ontwikkelingen rondom de streektaal, alleen dan blijft de taal levend.’
Door Patricia Ottay & Anna Pot
