Door Hedwig Sekeres, Foto: Miguel Santín
Op 4 maart 2022 gaf bijzonder hoogleraar Nedersaksische / Groningse taal en cultuur Martijn Wieling zijn oratie. Gelukkig was driemaal scheepsrecht en kon de inaugurele rede van de hoogleraar deze keer (na twee keer afgelast te zijn) doorgaan. Normaal geeft een hoogleraar de oratie aan het begin van hun termijn, om zo uiteen te zetten wat ze van plan zijn in de komende jaren. Vanwege de pandemie had Wieling er echter al twee jaar op zitten, waardoor de oratie voor een deel ging over projecten die al in gang zijn gezet. Maar ook op andere vlakken was de oratie onconventioneel: zo was er voorafgaand een speurtocht, en was er tijdens de oratie zelf ruimte voor een muzikaal intermezzo.
Speurtocht
Omdat het vanwege corona de vraag was of de traditionele borrel na de oratie door kon gaan, is er als alternatief een speurtocht door Groningen georganiseerd. Bezoekers van de oratie konden op tien plekken vragen beantwoorden over het Gronings, taalkundig onderzoek en lokaal erfgoed om zo letters te sparen die een Groningse uitdrukking vormde. Ook moesten de speurders in het Universiteitsmuseum op zoek naar het woordenboek van Ter Laan, konden ze een echo van hun tong laten maken bij het Spraaklab en kregen ze wat lekkers als ze meehielpen met het aanvullen van een dialectkaart. Tijdens deze derde poging zat zelfs het weer mee, waardoor ook de speurtocht een succes werd.
Digitale mogelijkheden
Tijdens de oratie zelf ging het voornamelijk over de emancipatie van het Gronings. Wieling heeft in de afgelopen jaren aan verschillende projecten gewerkt die ervoor moeten zorgen dat het Gronings gebruik kan maken van alle digitale mogelijkheden die er vandaag de dag zijn. Zo is recentelijk het onderwijsprogramma Van Old noar Jong uitgebracht, waarbij kinderen door middel van een app kennis kunnen maken met het Gronings. Voor dit lesprogramma zijn verschillende verhaaltjes in het Gronings opgenomen, waarvan Wieling er aan het begin van zijn oratie één liet horen (het fragment is hier te beluisteren). Toen aan het einde van de oratie bleek dat het hier níet ging om een echte spreker, maar om een door de computer gegenereerde stem, reageerde de zaal verbaasd en enthousiast.
Muziek en samenwerking
Een ander verrassend en vernieuwend onderdeel van deze oratie was het feit dat er een muzikant was uitgenodigd: Marlene Bakker zong bij wijze van muzikaal intermezzo haar lied Waarkhanden. Dat de keuze voor Marlene Bakker niet toevallig was, bleek toen Wieling benadrukte dat zogenaamde new speakers (mensen die een bedreigde taal hebben geleerd terwijl het niet hun moedertaal is) door de taalgemeenschap omarmd zouden moeten worden om de taal voort te laten bestaan.
Ten slotte benadrukte Wieling nog het belang van samenwerking in de wetenschap. Om de mooie projecten waar hij de laatste jaren aan heeft gewerkt waar te kunnen maken, heeft er namelijk veel samenwerking plaatsgevonden. Die samenwerking vond niet alleen tussen onderzoekers plaats, maar juist ook met publieksorganisaties, vrijwilligers en de taalgemeenschap. Met de hoop dat deze projecten de komende jaren nog veel doorgang vinden, werd de oratie afgesloten en bewoog het publiek zich richting de borrel, die gelukkig alsnog door kon gaan.
Oratie gemist?
Binnenkort wordt de videoregistratie die tijdens de oratie gemaakt is online gezet, inclusief een korte samenvatting in beeld.
Bekijk HIER het fotoverslag van de oratie van Martijn Wieling. De foto’s zijn gemaakt door Miguel Santín.
