Sinds juni is het Centrum Groninger Taal & Cultuur een nieuwe aanwinst rijker met onderzoeker Maarten Zwiers (43). Als historicus is Maarten gespecialiseerd in plattelandsculturen en regionale identiteit. Hij heeft gepubliceerd over populisme, activisme en muziek uit verschillende plattelandsregio’s, van het Amerikaanse Zuiden tot het Nederlandse Nedersaksische gebied. Lees hier alles over Maarten en wat hij in Groningen zal onderzoeken!
Door: Merel Lobo
Van het Zuiden van de Verenigde Staten naar het Noorden en Oosten van Nederland, is dat geen grote stap? Regelmatig stellen mensen mij deze vraag wanneer ik ze vertel dat ik als onderzoeker Nedersaksische geschiedenis en cultuur aan de slag ga. Als historicus en amerikanist heb ik mij veel beziggehouden met de politieke en culturele geschiedenis van het Amerikaanse Zuiden.
Plattelandsculturen
De verschillen tussen beide regio’s zijn inderdaad groot, maar er zijn ook verrassende overeenkomsten die deze gebieden (beide plattelandsculturen) delen. Daar kwam ik achter toen ik in Mississippi woonde om daar een master in regiostudies te doen. Je zou dus kunnen zeggen dat mijn fascinatie voor de zuidelijke staten van de VS mijn interesse in het Nedersaksische taalgebied heeft aangewakkerd.
De culturele verbanden tussen beide regio’s heb ik onderzocht aan de hand van twee thema’s: muziek en politiek. Door een vergelijking tussen Southern Rock band Lynyrd Skynyrd en de Achterhoekse band Normaal heb ik geprobeerd aan te tonen hoe regionale muzikanten gedeelde ideeën hebben over het leven op het platteland, met name hoe je je daar als man behoort te gedragen. Welk beeld van hun leefomgeving komt naar voren in hun muziek, welke verhalen vertellen zij?
Muziek, politiek en regionale identiteit
Het concept van rurale masculiniteit heb ik ook toegepast in een analyse van de opkomst van populistische politici in de VS en Nederland gedurende de jaren zestig van de vorige eeuw, zoals Hendrik “Boer” Koekoek. Koekoek zette zijn regionale identiteit strategisch in: omdat hij van het platteland kwam, ver weg van het centrum van de macht in Den Haag, zag hij zichzelf als de juiste persoon om de politiek weer terug naar de burgers te brengen. Een stijl en boodschap die tegenwoordig prominent aanwezig is in ons politieke landschap.
Muziek, politiek en regionale identiteit zijn onderwerpen waar ik me in de toekomst ook op wil richten. Ik ben vooral geïnteresseerd hoe “regio” zich uit in politieke bewegingen en muziekvormen in het Nedersaksische taalgebied, zowel in het heden als het verleden. Groningen, Drenthe en de Achterhoek zijn bijvoorbeeld vaak gedefinieerd als “achterland,” waarbij de Randstad als metropool fungeert. Wat gebeurt er met een gebied als het een dergelijk etiket opgeplakt krijgt en hoe reageren mensen in de regio daarop?
Waar ik van af wil is het (nog steeds wijdverspreide) idee dat de tijd stilstaat in de provincie. Het platteland is geen geïsoleerd domein waar de moderniteit nauwelijks vat op heeft en tradities het dagelijkse leven bepalen, maar een gebied dat volledig geïntegreerd is in allerlei mondiale processen. De weerslag van die processen op regionale culturen, de reactie die optreedt wanneer het mondiale en het lokale samenkomen, vormt een wezenlijk onderdeel van mijn onderzoeksagenda.
Voor het begrijpen van de geschiedenis van Groningen, waar energievoorziening en landbouw van oudsher belangrijke pijlers van de provinciale economie zijn, kun je moeilijk om internationale ontwikkelingen, de rol van multinationals en fluctuaties op de wereldmarkt heen. Een vergelijkbare dynamiek geldt voor muziek uit het Nedersaksische taalgebied. Het werk van plattelandsmuzikanten biedt inzicht in de verschillende kenmerken van een regionale identiteit en laat tegelijkertijd zien hoe zij mede gevormd wordt door (muzikale) invloeden van buitenaf. Ook hier is dus geen sprake van provinciale isolatie, maar van cultureel engagement met de rest van de wereld om op het leven in de provincie te reflecteren.
