Omdat der dizze moanden mooie publicoaties verschienen van Harm de Jonge (Dansmoes), Fré Schreiber (Lampke) en Tonko Ufkes (Doagen en dreumdoagen) zag Fieke Gosselaar, schriefster en streektoalconsulent van t CGTC, dat as n mooie aanlaiden om aan dizze Grunneger schrievers n poar vroagen te stellen. Dizze moal n poar vroagen veur Harm de Jonge (as schriever) en Astrid Mulder (as illustroator).
Harm de Jonge schreef zien eerste kinderbouk in 1989. Doarnoast was hai onderwiezer. Sinds 1998 het hai zoch hailendaal op t schrieven toulegd en inmiddels het hai n groot oeuvre van kinderbouken, zoas Het Peergeheim en meer recent De Vogeltjesklok of Josja Pruis (woarveur hai de Woutertje Pietertjepries won) en Vuurbom, de geschiedenis van een vriendschap (woarveur hai n Zilveren griffel ontving). Zo het hai in 2014 t Kinderboukenweekgeschenk mogen schrieven, Zestig spiegels.
Houwel ain bouk van hom deur Fré Schreiber vertoald is noar t Grunnegs haar Harm de Jonge nog nooit eerder n bouk in t Grunnegs schreven. Fieke Gosselaar haar hom oetneudegd dat te doun en zai is slim bliede dat hai dat geern doun wol en zo Dansmoes tot leven kwam! t Biezundere is dat t origineel in t Grunnegs schreven is en t doarnoa vertoald is noar t Nederlands, zodat der n Dansmoes en n Dansmuis bestaait.
Doe hest hail veul kinderbouken schreven en voak herkenst in t verhoal as lezer n omgeven in Grunnen, mor nooit eerder hest n verhoal in t Grunnegs schreven. Hou hestoe t beleefd om t verhoal van Dansmoes in t Grunnegs op te starten en om haildaal bie t Grunnegs te blieven?
Hest geliek: veul bouken van mie speulen in Grunnen mit hier en doar wat over miezulf. Ask in Stad over de Meeuwerderweg of t klein Trompbrogje loop, bin ik weer in mien kinderjoaren. In t leste bouk (De Vogeltjesklok) zitten wie veul in t Plantsoen. Burgemeester in Stad poetst doar koperen ploatjes op biezundere bomen. Zit dij man doar te poetsen tussen aal dij studenten!
Mien ollu woonden op n schip. Toun k op komst was legde mien pabbe t schip even aan in Grunnen. k Wuir geboren aan wale bie mien grootolden en wie vertrokken weer noar t Roergebied om koalen te hoalen. Ik ging dus pas noar schoul dou ik n joar of acht was. k Kwam in n pleeggezin en luip voak eem langs bie mien grootolden. Doar heb k t Grunnegs as twaaide toal leerd. Toun k nait zo voak meer bie ze kwam zakte t Grunnegs wat vot, mor t is bie mie nooit hailendaal vot roakt. Toun k loater Nederlands studeerde mos k n bievak kaizen en dat wuir Dialektkunde, mit bekinde perfesters as Klaas Heeremoa, Entjes en Sassen. Ik leerde van Heeremoa hou moes noar muus gruide en oetkwam op muis.
Toun ik kloar was mit de studie wuik leroar op n Pabo in Stad. Doar kwam t Grunnegs ook op toavel. Fré Schreiber kwam beveubeld as gastdocent langs. En hij vertoalde loater n Nederlandstoaleg verhoal van mie (Laifste Vroag) als begunstegersbouk veur Toal en Taiken.
Hestoe tiedens t schrieven of t bedenken n verschil maarkt in t woordgebroek/woordkeuze/ t vormen van zinnen van n Nederlands of Grunnegs verhoal? Waren der misschain nog woorden dij zo mooi binnen dat ze der in mozzen?
En doarnoa was Grunneger versie kloar en mos t haildaal ombatterijd worden noar t Nederlands. Lopst bie t omtoalen den tegen onverwachte problemen aan?
t Doun en loaten van mien moeskes is in baaide toalen geliek. Mor de gevuilens der bie waren aanders. t Grunnegs is n mooie toal recht op de man ὸf, net as t volk dij t sprekt. t Veurnoamwoord zit beveubeld verpakt in persoonsvörm: Kun je is gewoon Kinst. Kort en krachtig, compakt as in t Latien. Ik hol van de Nederlandse toal, mor t Grunnegs is veur mie waarmer, geft meer emotie. t Was bie mie thoes kommen bie mien ootje.
Veur de jonge lezers heb k mien best doan om t Nederlandse dicht bie t Grunnegs te holden. Nait te veul mooie woorden as snoetjeknovveln en schuddeldouk dus. Ook omreden Nederlandse versie nait allain veur de Nederlanders is, mor ook n functie het veur Grunneger begunners. t Paast in t promotieplan van CGTC. Ik stel mie veur dat kinder zulf perbaaiern Grunnegs te lezen. En as ze n woord of n zin tegenkommen dij ze nait thuusbrengen kinnen, kieken ze eem in de Nederlandse versie. Dat geldt ook veur olders en onderwieslu dij veurlezen.
Kinder nemen gauw wat over. Twijde toal is allineg winst veur toalontwikkeln, of t nou Grunnegs of Frans is. Kinder oet beveurbeld Oekraïne hebben t Nederlands voak eerder onder knij den heur moekes.
t Is jammer dat t Grunnegs de ainhaid in de schrieftoal mist. k Woon in t Westerkwartier en t Grunnegs doar is wied vot van t Oldambts van mien grootolden. As k t goud heb binnen ze bie de RUG nou aan t oetvinden houst t Grunnegs derekt vertoald krigst noar de versie dijst zulf sprekst.
Toun ik mit mien verhoal begon heb ik eerst de Grunneger Biebel pakt. Dij leek mie t maist algemain. Toun Mozes sikkom in t Hailege Laand zat, docht ik dat k zulf wel n stokje schrieven kon. En doar kwamen de moezen aan! Mien olle Grunnegs kwam boven en t was gain probleem om t op te schrieven. Schrievers hebben joa ook nog n redacteur dij schrieffoutjes der uut hold. Bie CGTC waren dij der ook (red. mit dank aan Geesje Vos).
Wat is beste Grunneger literatuur schreven?
Grunnen het veul schrievers dij toal op pampier vasthollen. Ik kin ze nait aalmoal, mor n topper veur mie is nog aaltied Jan Siebo Uffen. Blui, n prachtbouk van hom! Zo binnen der meer: Ook Chris Kiel kin der wat van. Mor ‘jong spul’ komt der leste tied ook aanstoeven. Denk mor aan Ingeborg Nienhuis en Fieke Gosselaar. Das beloftevol, want de maiste Grunneger schrievers binnen nait zo jong meer. Ast old bist komt t verleden weer boven en doar heurt ook t Grunnegs van dien kindertied bie!
Hou t ook zit, k bin t CGTC dankboar dat ze mie vroagd hebben n verhoal te schrieven. Mit de toal rond mien moeskes kwam ook mien verleden trogge. Lu van vrouger doken weer bie mie op. Prefesser Heeremoa las mie gedichten in t Grunnegs veur. Perfester Entjes nam mie n tentoamen of in n cafeetje mit n pilske der bie. Wie pruiten haile tied meer over Gerrit Achterberg den over t Grunnegs en k kreeg n dikke aachte veur mien tentoamen.
n Leutje vroag van mien dochter: hou goud kin Dansmoes dansen?
Hestoe Dansmoes den nait dansen zain? Lezen is ja zain in dien heufd. k Zag t dansmoeske voak op tonen lopen, soms gingen poten in locht, en aan t ìnd was der n spagoat. Dien moeke mot t mor eem veurdoun. Runnen moeskes bie die ook wel es over zolder? t Geluud is den asof der aine op n klaain pianootje speult en den inains votrunt. Kin mie vergissen, mor lest mainde ik dat aine ruip: ‘Kist mie nait n stokje oet dien bouk over moezen veurlezen?’
k Heb ook nog vroag aan die! Dien pabbe zit voak in toene in n hangmat, vertelde hai mie. Vroag: Hold e schounen den aan of hangt e door op hozevörrels? (red. Boukje Kapitein in Hangmat van Kasper Peters, en mien antwoord: t leste)
Astrid Mulder is taikenkunstenoar en studeerde aan kunstacademie Minerva en aan t Frank Mohr Instituut. Zai is specialiseerd in gedetailleerde illustroaties vol natuurlijke patronen. De kieker kin verdwoalen in de zuikploatjes of zochzulf herkennen in de mythische wezens dij veurkomen in de fantasierieke spoukverhoalen. Heur vrije waark wordt kenmaarkt deur staarke autobiogroafische elementen. Ze het op veul plekken ëxposeerd, zoals Superette Woageningen, Expositie Ecotopia Galerie Circa Dit Arnhem, Molenfair Roderwolde, ADM Amsterdam en is heur waark te koop bie Eigenwijze Makers te Arnhem. Doarnaast speult ze op de zingende zoag in de band Shitfaced Mermaids. Ze woont en waarkt in Grunnen.
En de vaaier vroagen aan Astrid Mulder. Omdat Astrid zulf nait Grunnegstoaleg is, binnen heur vroagen en antwoorden in t Nederlands.
Dit is je eerste echte prentenboek! Dat zijn twintig tekeningen, waarvan negen grote. Hoe is het om een heel boek te illustreren?
Een droom die uitkomt! Het is heerlijk om helemaal ergens in te kunnen duiken en daar maanden mee bezig te zijn. Zo kon ik in mijn hoofd in een mooie muizenwereld leven.
De hoofdpersoon is Dansmoes. Heb je verschillende Dansmoesjes uitgeprobeerd of had je de hoofdpersoon meteen op papier? En gold dat ook voor de andere karakters, Zaandhoaze, Soepschildpad, Fleddermoes, Paauwhoane, Hunnegbere of natuurlijk de Nacht?
Dansmoes is een redelijk realistische jonge muis, met de oren wat groter en een lichtbruine vacht. Ik wou haar lekker zwierig maken, met snorharen en een staart die dansen en een twinkeling in de oogjes. Na 2 of 3 muisjes had ik het karakter wel te pakken. De andere dieren zag ik meteen voor me, dan moet het alleen nog op papier. Ik zoek dan ook wel voorbeelden als referentiemateriaal.
Een uitdaging was Hunnegbere. Een beer en muis verschillen in het echt nogal qua grootte, terwijl de andere dieren wat kleiner zijn. Hoe krijg je zo’n beertje dan in hetzelfde boek gestopt? Dan ga je dus spelen met perspectief, net als bij de Nacht. De Nacht is in het boek natuurlijk heel eng. Maar kon niet te eng zijn voor de kleine kindjes, gelukkig had ik wat hulplijnen ingeschakeld en goed advies gekregen over de grote van de nagels en tanden.
Jouw illustraties bestaan uit veel kleine details. Hoe bepaal je aan de hand van het verhaal wat je allemaal precies wilt tekenen? En welke illustratie uit het boek vind je zelf het mooist?
Ik markeer in de tekst alles wat tot verbeelding spreekt. En dat was echt enorm veel! Harm schrijft erg beeldend. Die elementen uit de tekst komen er sowieso in en dan ook nog dingen uit mijn eigen fantasie. De planten en paddenstoelen groeien er vanzelf bij en als je goed kijkt zie je dezelfde planten terugkomen in verschillende illustraties. Ik vind zelf de illustratie met alle ogen in de bosjes het mooist, vanwege de spannende sfeer.
Ik vind dat jouw illustraties heel mooi passen bij Harm de Jonge en de sfeer van zijn verhaal. Van welke kinderboekenschrijver zou je nog meer een prentenboek willen illustreren en waarom?
Dankje, dat vind ik zelf ook. Dansmoes deel 2 lijkt me ook een leuk idee! Alle schrijvers die spannende boeken met dieren als hoofdpersonen hebben mogen mij benaderen voor illustraties.
Meer waiten over Harm de Jonge en Astrid Mulder? Kiek op www.harmdejonge.nl en www.kunstenaresje.nl.
Dansmoes en Dansmuis: Waar te koop?
Dansmoes en Dansmuis zijn vanaf 14 juli verkrijgbaar bij verschillende boekenwinkels in Groningen en via de webshops van Erfgoedpartners | Centrum Groninger Taal & Cultuur (alleen de Groningstalige versie Dansmoes) en Hoogland & Van Klaveren. Het boek kost € 14.95.
Meer inspiratie: Lesbrief
Bij Dansmoes is ook een speciale lesbrief voor basisscholen ontwikkeld door Centrum Groninger Taal & Cultuur. De lesbrief is hier te downloaden:
Lees ook het artikel over Dansmoes en Dansmuis in de laatste Erfgoednieuws juli 2024.
