‘Grunneger schrieftoal veur en deur laifhebbers’ voor de toekomst bewaard en raadpleegbaar op www.woordwaark.nl
In augustus 2022 kondigt de redactie van het digitale Groninger tijdschrift Kreuze aan er mee te stoppen. Kreuze bestaat dan ruim zestien jaar en verschijnt om de twee maanden. Het digitale magazine heeft een klein, maar trouw redactieteam bestaande uit Stadjer Bert Wijnholds en Henk de Weerd uit Noordhorn. Het besluit om te stoppen is in goed overleg genomen; na het verschijnen van de 100ste digitale editie van Kreuze houdt het ‘tiedschrift veur en deur laifhebbers van de Grunneger schrieftoal’ per 1 januari 2023 op te bestaan.
Toch is er een diepe wens bij de redactie dat Kreuze, dat door de jaren heen met veel zorg en enthousiasme is gemaakt, een opvolger krijgt. Wijnholds en De Weerd zijn daarom actief op zoek gegaan naar een geschikte kandidaat.
Door: Patricia Ottay
Het moeten wel een of meerdere liefhebbers van t Grunnegs zijn en van de Groninger literatuur, die zich gaan ontfermen over de toekomst van Kreuze en de Groninger schrijftaal. In de maanden die volgen blijft het stil, een potentiele opvolger lijkt zich nog niet te hebben gemeld. Het Centrum Groninger Taal & Cultuur (CGTC) denkt ondertussen ook mee over de voortzetting van Kreuze. Een overname is nog niet direct in zicht. Tot eind 2022, wanneer Dolf Houwing uit Wildervanksterdallen – vertegenwoordiger van een ander digitaal platform voor de Groninger taal Dideldom.nu – de Kreuze-redactie benadert om te praten over de voortzetting en toekomst van beide streektaalplatforms.
Laagdrempelig
Sinds 2006 is Kreuze een laagdrempelig, gratis en digitaal tijdschrift gemaakt voor en door liefhebbers die graag schrijven in de verschillende varianten van het Gronings. Oprichters zijn Henk de Weerd en Jan Blaauw. In 2011 wordt Bert Wijnholds redacteur en volgt hij Blaauw op. Het tijdschrift bevat nieuws, verhalen, gedichten en liedjes van alle niveaus geschreven door Groningers uit verschillende delen van de provincie én daarbuiten. De redactie heeft in het verleden geen onderscheid gemaakt tussen beginners en schrijvers die al een tijdje bezig zijn. Voorop staat het plezier hebben in het schrijven in de streektaal: ‘Elkenain kin schrieven in Kreuze, of je der nou net mit begunnen of dat je der al n zet mit aan loop binnen. t Huift ook nait op literair niveau’. Een gedachtengoed waar Dolf Houwing zich eveneens in kan vinden.
Houwing beheert sinds eind 2022 het digitaal platform Dideldom.nu. Website voor de Groninger schrijftaal Dideldom.com is eerder dat jaar offline gegaan, na het overlijden van oprichter en beheerder Jacob Nijboer. Houwing, trouwe schrijver voor de oude Dideldom, heeft de website nu weer nieuw leven ingeblazen: ‘Jacob het doar dik twinteg joar laank veur zörgt en dat is n verdainste woarveur we hom aibels dankboar wezen maggen. Omdat ik t belangriek vind dat dit n vervolg krigt, ben ik de webstee Dideldom.nu begonnen. k heb gebroek moakt van t internetarchief om de inhold weer vannijs te ploatsen en moak ook op de webstee gebroek van de teksten van Jacob. As eerbetoon, moar ook omdat t gewoon goud was.’
Toukomst
Dideldom.nu is een verzamelstee van Groningse verhalen, gedichten, liedjes en meer. Houwing vindt het eeuwig zonde als al dit materiaal zomaar verdwijnt. ‘Woar ken men nou boeten de wat officiëlere knoalen as Kreuze en Toal en Taiken nog zunder al te hoge drumpel Grunnegs waark publiceren? Op internet naargens. Het gaait mie der om dat aal dat waark dat publiceerd is weer beschikboar komt om te lezen. Dat der nij waark ploatst worden ken, mor ook dat er een constructie komt dat als mien tied komen is het bestoan blift’, stelt Dolf Houwing.
Een belangrijke taak van het Centrum Groninger Taal & Cultuur (CGTC) is het stimuleren van het gebruik van het Gronings en het in stand houden van de streektaal. Initiatieven als Kreuze en Dideldom zijn hierin belangrijk en daarom zet CGTC zich in om de Groningstalige content van beide platforms niet verloren te laten gaan. In april dit jaar zijn CGTC, Dideldom en Kreuze om tafel gegaan om te onderzoeken of een samenwerking tussen de partijen mogelijk is, met als gezamenlijk doel de Groningstalige teksten op Dideldom.nu en Kreuze te beheren en te behouden voor publiek en wetenschap.
Een logische oplossing om content voor de toekomst te bewaren is een koppeling te maken met de multimediale taaldatabase WoordWaark.nl, een initiatief van CGTC in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen. Wilbert Heeringa, onderzoeker en programmeur van WoordWaark is betrokken bij dit proces: ‘Dideldom.nu zal gaan fungeren als een nieuwe poot aan WoordWaark.nl. Concreet betekent dit niets anders dan dat je Dideldom ook via WoordWaark kan vinden, en dat er vanuit Dideldom een link naar WoordWaark is. Daarnaast wordt Dideldom op termijn leverancier van contextzinnen van woorden in de woordenboeken op WoordWaark.nl, én tekstleverancier voor het Corpus Geschreven Gronings doorzoekbaar op de WoordWaark-website.’
Nieuw begin
Voor Kreuze is met Dideldom.nu een opvolger gevonden én blijven de verhalen en gedichten geschreven voor het tijdschrift voor de toekomst bewaard en raadpleegbaar. Voor Henk de Weerd en Bert Wijnholds betekent dit een einde van een bijzondere periode. Wijnhold: ‘k Bin sikkom twaalf joar tekstredakteur van Kreuze west. t Waark het mien kennis van de verschaaiden varianten van t Grunnegs deurlopend vergroot en verriekt. Over t aalgemain heb k van de schrievers veul woarderen kregen veur mien waark. Kritiek het der zekerwoar ook west. Veur gounent was dat n reden om niks meer in te sturen, mor k heb t altied noar mien beste waiten doan.’
Henk de Weerd vult aan: ‘Zeuventien joar laank heb k de opmoak van Kreuze doan. k Heb der veul van leerd. k Lees nou n bouk in de Grunneger toal net zo vlot as aine in t Nederlands en mit de kompjoeter kin k nou n stuk beter uut de vouten. Zulf heb k ook verschaaiden verhoaltjes en gedichten aanleverd.’ De Weerd heeft in de Kreuze-tijd wel de betrokkenheid vanuit de streektaalsector gemist: ‘Instantsies dij zuk bezeg holden mit de Grunneger toal, haren wat meer interesse teunen kind. In aal dij joaren hebben wie gain enkele moal heurd: Wat schier dat je dit doun. Kinnen wie ook wat veur joe betaiken?’
Bert Wijnholds blijft na Kreuze actief bezig met het Gronings: ‘Ook nou mien waark veur Kreuze doan is, blief k aan d’loop mit Grunneger schrieverij. k Wil in elk gevaal meer waark moaken van mien aigen webstee https://www.bertwijnholds.nl/, woarop k blogs in t Grunnegs schrief. k Heb wieder nog nait recht plannen om mie op aander menaaiern veur de Grunneger schrieftoal in te zetten, mor k dou geern mien biedroage woar der verlet van is.’ Henk de Weerd: ‘Ook nou mien waark aan Kreuze veurbie is, heb ik nog genog te doun in de toene en as beheerder van n hertenkamp. In t verleden heb k veul taikend en schilderd. Ook dat wil k weer oppakken. En meschain schrief k nog wel es n verhoaltje of gedichtje veur Dideldom.’
Dolf Houwing blijft Dideldom.nu verder uitbouwen. Nieuwe verhalen, gedichten en liedjes blijven meer dan welkom. Ook is Houwing bezig met het overzetten van de inhoud van de Kreuze-tijdschriften naar de database waarin werk van de Dideldom-schrijvers per auteur opgenomen zijn. Zo ontstaat er één groot archief van zo’n 20 jaar Grunneger schrieverij, te raadplegen op Dideldom.nu. De originele tijdschriften worden ook bewaard. Houwing stuit ook op het regelen van de rechten van eerder ingezonden werk. Op de huidige website heeft hij een oproep geplaatst: ‘Als ie stòkjes ploatst hebben, hebben ie Dideldom.com doarveur toustemmen geven en Dideldom.nu nait. Dat geldt ook veur de Kreuze-schrievers. Wie kinnen joe doarveur nait persoonlek vroagen, omreden wie hebben wieder gain gegevens van joe. Doarom: as ie joen waark nait op Dideldom.nu zain willen, kinnen ie doar makkelk wat aan doun. Even mailtje sturen is voldounde.’
Wil je meer weten over Kreuze en Dideldom of wil je een geschreven Gronings verhaal of gedicht insturen? Kijk dan op www.dideldom.nu.
Lees dit verhaal ook in de nieuwe Erfgoednieuws, online magazine van Erfgoedpartners en CGTC.
